Alinsangan at Pagkatapos ay Ginaw

Gallery of the December Moon and the Best Salted Egg ever!

The “Lumina” walkway tunnel of lights and other Christmas display at the 

Resorts World Manila and Maxim’s Hotel, Newport Complex, Pasay City.

*******

The “I-Witness” anniversary specials sa GMA-7 ay nagpapatuloy sa pamamayagpag at nadagdagan ito nang ang feature documentary ay tungkol na sa “Rohingya Refugees: Silang mga Nilimot ng Mundo” at inilahad ni Atom Araullo who made waves again after his much-talked about “Philippine Seas”.  Bukod sa kalagayan ng mga Rohingya Muslims sa kasalukuyan, ipinakita rin sa naturang programa ang di-birong trabaho ng mga UN humanitarian workers gaya ng mga Pinoy na naipadala doon sa border ng Bangladesh at ng Myanmar. Kaygaganda pa namang mga tao ang mga Rohingya subalit kalunus-lunos ang kanilang kalagayan at itinuturing silang “stateless” dulot ng bigotry and racism ng mga taong walang puwang ang pagmamalasakit sa kapwa-tao. Paano na yung mga bata na sa murang edad ay nalantad na sa kalupitan ng kanilang lipunang kinagisnan? Ang mga tagpong iyon sa mga refugee camps ay kabilang sa mga most depressive areas sa mundo at harinawa’y wala namang mapadpad na ‘bulok’ na mga tao na sa halip na tulungan sila sa wastong pamamaraan ay i-eexploit ang kanilang kalagayan at kamalayan upang maghasik ng masasamang ideolohiya ng mga ito tungkol sa extremism o radicalism upang ‘ipaghiganti’ ang sinapit ng kanilang lahi sa kamay ng mga ‘infidels’. Subalit sa palagay ko, kahit nagkaganoon man ang buhay ng mga Rohingya, lumilitaw ang mga iba’t ibang bayani at anong malay natin na merong ilan sa kanila na may pagmamahal at pagmamalasakit sa kanilang lipunan ang makikilala sa pagtulong na makabangon muli sa dignidad ang kanilang lahi.

*******

December 8, Feast of the Immaculate Conception and also my day of thanksgiving because it was the anniversary of my teaching career.

May napanood din nga pala akong documentary sa “Reel Time” ng GMANewsTV, ang “Batang Maestro”. Kay ganda namang programa na kinunan sa isang tahimik na nayon sa Sorsogon sa Bicol Region. Ibang-iba talaga ang karamihan  sa mga batang taga-probinsya at kung sino pa ang mga nasa malalayong baryo na medyo salat sa mga pangangailangan ay sila pa ang higit na kakikitaan ng pagsusumikap at tiyaga at maagang natututong maging mga responsableng mamamayan kumpara naman sa karamihan sa mga batang taga-syudad gaya dito sa Metro Manila. Nakatutuwa naman ang batang iniinterbyu sa dokyu at siya’y naging titser sa kanyang mga kapwa-bata na tinuturuan niyang magbasa at makahabol sa mga aralin. Bihira na kasi ang mga kagaya niya, ano? 

*******

Disyembre 17. Sa wakas ay napanood ko na ang episode 7 ng “Star Wars: The Force Awakens”. Nakakabanas nga lang ang presyo ng ticket sa sinehan sa SM MOA pero gustung-gusto ko talagang mapanood ang nabanggit na pelikula na very astronomical, di bale na sa ticket, kundi sa sobrang ganda kasi. Siguro ang episode 8 ay sa 2019 pa; di ko lang napapanood ang mga “spin-off” flicks nito tulad ng “Rogue One”. Makalipas ng maraming dekada, magkakaroon din kaya ng film remake ang Star Wars? Ang sarap lang kasing mag-imagine na paano kung tugma sa fantasies ni George Lucas na marami talagang extraterrestrial civilizations somewhere in the universe, in a galaxy far,far away. Kung ang maraming tao dito sa Earth ay di naniniwalang may buhay sa malalayong planeta o galaxies, malamang ang mga nilalang naman doon ay hindi rin siguro sumasagi sa kanilang isipan na may nag-i-exist palang planetang tinatawag na Earth.

Pagkagaling ko sa panonood ng sine ay nagawa ko pang makarating sa Noel Bazaar sa SMX na last day nga ng araw na iyon. Di naman ako gaanong namili. Nakakalula ang dami ng exhibitors at mga shoppers! Pero ang mahal naman kasi ng mga tinda sa booth ng Team Manila; trip ko pa namang bilhin yung cap nila na may naka-embroidered design na Chinese characters at English translation nitong “West Philippine Sea”. Quirky, witty item, ain’t it?

*******

Ika-25 ng Disyembre. Maligayang Pasko!

Sa totoo lang, kahit Paskung-Pasko, muntik na akong mapaaway sa ilang kapitbahay at bwisita, este bisita nila. Paano ba naman, alas dos na ng madaling-araw, sige pa rin ang ingay ng party nila at di na kami makatulog. Kung di sila inawat eh di hanggang umaga na ang istorbong dulot nila at di namang maaaring dahil kasi Pasko ay pakisamahan na lang sila kung wala na sa katwiran ang pinaggagawa nila, ano? Ang nakapanggigil lalo kasi ay nang naulinigan ko yung mga bading na hosts nila na ‘Pasko naman daw kaya walang bawal-bawal’. Kung pwede lang magmura dito sa blog... joke. Beast mode on a Christmas day... sigh.

Well, anyways. Umusad ang araw ng Kapaskuhan na may maaliwalas na panahon kahit pa nag-uulan nitong mga nakaraang araw o may napaulat na bagyo sa bansa. Kailangang dumalo sa Misa.  Palipasin na ang mga hinanakit at sama ng loob na naganap nitong madaling-araw at ipanalangin din ang mga kapitbahay, ano? Napakagandang araw pa rin ito, the designated birthday of the Baby Jesus.

Nakalulungkot nga lamang at ang Pasko ng makabagong panahon ay heavily-commercialized and secularized na ang Christmas celebrations. Yun bang ang marami sa mga tao ay mas trip pa ang disruptive, bacchanalian parties gaya kagabi sa ilang kabahayan o di kaya ang magpaka-stress sa paghahanda ng isang bonggang noche buena ma-impress lang ang guests o di kaya’y bilangin na lang ang mga natanggap na regalo at iba pang uri ng aguinaldo. 

*******

Ika-30 ng Disyembre, araw ni Rizal.

Ang kasayahan sa karnabal ay lalong naging makulay sa maraming naririnig na tugtugan sa bawat tindahang maaaring panooran. May matitinis na tunog ng trumpeta. May nakatutulig na hampas ng tambol. May tila umiihip sa plawta. Mga tunog musikang kapag nagkasama-sama ay nakapagpapaindak sa mga binata at sa mga dalaga.

Nakadaragdag sa kaingayan ang maraming kalesang ikutan nang ikutan sa mga lansangan at nagbababa ng mga pasahero sa masayang peryahan.

“Tabi! Tabi! Tabi!” Oo, kailangang tumabi ka upang makaraan ang kalesa sa kalsada. Tabi! Tabi! Tabi! Isang katotohanang ang ingay ng tumatakbong kalesa ay nakadaragdag ng ibayong kulay sa perya.  ~~~hango sa Kabanata 17: Ang Perya sa Quiapo ng “El Filibusterismo” ni Jose Rizal.

Yun ang Quiapo na nakagisnan ni Rizal. Ang pook ay kabilang sa arrabales o suburbs ng Maynila na nakasentro naman sa Intramuros. Special mention ito sa ilang chapters ng El Fili bilang setting ng malaking karnabal kung saan meron dinarayong ‘pagtatanghal ng kababalaghan’ ng isang mystery American character doon na nagngangalang Mr. Leeds at ang kanyang di-umanong “Egyptian mummy” na si Imuthis na sa mahabang pagkukwento ng nakaraan nito ay mahihinuhang si Simoun na dating si Crisostomo Ibarra ang may pakana ng palabas dahil itinaong ang mga VIP guests ay mga Espanyol na may atraso sa kanya tulad ni Padre Salvi na nakakatawa sa kabanata na iyon dahil nahimatay sa kapraningan. At ang kasama niyang prayle na si Padre Irene ay sinabing kaya siya nawalan ng ulirat ay dahil sa sobrang kabusugan sa sopas na may itlog ng pugo!

Eh, ang Quiapo ngayon? Maingay at masaya pa rin pero may mga lugar nang nakaliligalig at nakaririmarim pa ang gulo at dumi. Ang di lang nagbago doon sa paglipas ng mga panahon ay isang sentro pa rin ng komersyo ng sekular na mundo at lalo naman ng pananampalataya lalo pa’t nasa puso nito ang Poong Nazareno. Sa mismong araw ni Rizal, kabilang sa mga pinuntahan ko sa Maynila, bukod sa aking yearly visita iglesia sa apat na simbahan- Sta. Cruz, Minor Basilica of the Black Nazarene, and National Shrines of St. Jude and St. Michael, ay ang naturang distrito. Di-mahulugang karayom sa dami ng mga tindahan at mga mamimili lalo pa’t nagsisipagbilihan na ng maihahanda sa media noche ang mga taong dumarayo doon. Lalo naman doon sa Excelente Ham sa Palanca, as usual. Natikman ko na ang ham na tinda doon. Kakaiba nga ang linamnam dahil ang traditional and time-tested recipe ang style nila. Hehe, nakabili rin ako ng mga kastanyas at ang red plums na para rin palang apples.

*******

December 31. Ang bisperas ng Bagong Taon and Solemnity of the Feast of the Holy Family. And looking back at 2017, what a year it was!

*******

Gallery of the Merry Christmas and Happy New Year

Ficus trees (balete) and Christmas displays at the Camp Jesus Villamor Air Base, Pasay City

Our media noche on New Year's Eve

Blueberry Cheesecake

“Love me or hate me. That’s it. Just be yourself.

Be the badass that you are.”

“Tanggalin mo yung libog, and then you will see the woman.

You will see her like an angel na sobrang ganda.

So kailangan tanggalin mo yung pagkamanyak at pagka-creepy ng mga lalaki.”

“I can’t be alone. A woman drives me to become a better man, so tama yung kasabihan na

“Behind every successful man is a woman”.

Nagagalit ang ibang mga lalaki kapag nalaman nila na mas matapang pa ang babae sa kanila.

For instance, kapag may sakit, ang pain tolerance ng babae sobrang taas.

They’re goddesses. They’re more intelligent than men.

I like hearing their voices, so I don’t play around anymore. I learn from them.”

(excerpts from FHM Gent section interview with the controversial, self-proclaimed sapiosexual Baron Geisler; courtesy of FHM October 2016 issue; 
published by Summit Media;

at ang back issue na ito ay nabili ko pa sa Booksale branch sa SM City Sucat, Parañaque)

*******

The vast open area of Villamor Air Base Elementary School through different years

Way back in 2011

2014

2017- back to the way it used to be!

*******

Kapag vacant period ko mula sa aking trabaho sa VABES, madalas ay I would just sneak out sa back door exit ng aming campus kung saan paglabas doon ay South Superhighway na (mag-ingat lang sa paglalakad dahil makitid ang pedestrian sidewalk sa gilid nito) at tapos kaunting lakad lang, masilayan mo na ang gate ng St. Alphonsus Liguori Parish ng kalapit na Magallanes Village and the towering Asia Pacific College, nasa Makati ka na. Ang dinarayo ko kasi doon Shell Station kung saan may mga palamunan, este, mga restaurant and convenience store. Minsan, kapag trip ko ng ibang klaseng meryenda, gusto ko ng pastries mula sa Shell selections and coffeeshop, eh! At pagkabili, hay, ang bilis lamang bumalik sa school. Sarap ng choco roll na parang croissant at lalo na yung blueberry cheesecake. Yummy!

*******

(first three pictures taken at Madame Tussaud's, Siam Paragon, Bangkok)

Nobyembre 4. Pinanood ko ang first of the documentary series of 18th anniversary specials ng “I-Witness” sa GMA-7. Nagtungo ang journalist na si Kara David sa Chiang Mai na nasa northern Thailand na upang i-cover ang tungkol sa kalagayan ng mga elepante. Kaawa-awa rin ang lagay ng mga gentle giants na ito sa tourist shows; mapapanood na nagbibigay-aliw sila sa mga turista pero pagkatapos ng pagtatanghal ay ikukulong na sila pagkatapos ikadena ang kanilang mga paa. At ang kanilang mga mahouts ay armado rin ng mga kahoy na dos por dos na meron pang matalas na hook sa dulo nito na ipinampapalo raw sa kanila kung di sila sumunod. Ang paliwanag ng kinauukulan ay para raw huwag gumala ang mga elepante at mamerwisyo sa mga residential areas at kabukiran. Binisita rin ni Miss Kara ang tanyag na elephant sanctuary ng Chiang Mai na pinangangasiwaan ng ethnic groups na yung marami sa kanila ay mga refugees galing Myanmar. Ang naturang sanktwaryo ay napakaganda at napakapayapang lugar na napalilibutan ng mga bulubundukin at maraming ilog at ang mga elepante ay tahimik na namumuhay nang malaya; ang ilan sa kanila kasi ay naging biktima ng pang-aabuso at sinagip ng mga nagmamalasakit na NGOs doon. Nakapanayam din ang Karen ethnic tribes na nangangalaga rin sa hayop. Meron din matutunang aral mula sa kanila tungkol sa pagmamahal sa kalikasan. At ang mga elepante ay kabilang sa mga kayamanan ng kalikasan.

Nang nasa Bangkok kami nitong Oktubre, wala akong nakita ni isang elepante; palibhasa, di man lang kami nakapamasyal sa zoo doon. Noong namasyal ako sa Manila Zoo, nasilayan ko ang kaisa-isang elepante sa Pilipinas, si Mali. Mula sa pagiging regalo ng Sri Lanka na dumating noong panahon ni Marcos, siya na ang “Queen of the Manila Zoo”. Dahil matagal na siya doon, ano kayang iniisip niya? Minsan kaya sumagi sa kanyang isip na isa na rin siyang kaisa ng mga tao gaya ng mga tagapag-alaga niya at mga bumibista sa kanya? Paano kung natupad ang matagal nang pangarap ng mga animal rights activists na ihatid na siya sa elephant sanctuary na iyon sa Chiang Mai? Makakapag-adjust kaya siya ?

Way back in 2006, ginanap noon sa Araneta Center-Cubao ang napaka-ambisyosong dagdag-atraksyon daw, ang “Elephant World Show”na pagtatanghal ng isang Thai company. Pero isang maalinsangang araw, ang alpha male elephant nila ay nakawala at nakatakas mula sa mga mahouts nito. Malayu-malayo rin ang narating ng pamamasyal ng isang yun sa Quezon City at nahirapan ang mga awtoridad na mahuli ito. Kaawa-awang hayop nang tinarget ng tranquilizers tapos bahagyang nadaganan pa nito ang isang nakaparadang sasakyan sa tabing-kalsada nang nawalan ng malay. At pagkatapos ng insidenteng iyon, hindi na nagdaos muli ng elephant shows sa Pilipinas.

*******

Nakabili ako ng 65-peso 1986 edition pocketbook “French For Travellers” mula sa Berlitz. Sa totoo lang, ang gusto ko talaga ay Castillian Spanish  for self-study subalit my, oh, my... French is such an elegant language! Mahirap nga lang dahil di dapat literal ang pagbigkas sa written words di tulad sa English, Spanish, Portuguese, and Italian ngunit masaya rin, a. Subukan ko nga dito sa blog ang ilang natutuhan ko:

Bonjour! Je ne parle pas bien Français, s’il vous plâit. Au moins je voudrais étudier cette belle langue. Un instant, combien de temps je ferai étudier jusqu’à je devenir bon dans Français?Ma Français voici est-il si médiocre? Oh, bien... pouvez-vous m’aider améliorer ma Français enfin? Merci.

(Good day! I don’t speak much French, please. At least, I’d like to study this beautiful language. Wait, how long I should study until I become good in French. Is my French here that poor? Oh, well... can you help me improve my French anyhow? Thanks.)

Hay, matatagalan pa nga bago ako maging cabisote man lang ng wikang Pranses, hehe! 

*******

Nobyembre 13. Nagsimula na ang ASEAN Summit. Makasaysayan pa ito dahil ika-50 anibersaryo pa at mapalad ang Pilipinas para pangunahan ang nabanggit na event. As usual, mga tatalakayin ay ang tungkol sa progreso- kabuhayan, kalakalan, teknolohiya. Pag-uukulan din ng pansin ang mga isyu sa seguridad at pangangalaga sa kapakanan ng mga mamamayan ng ASEAN nations gayundin ang tungkol sa mga karapatan ng mga migant workers. Kaya lang, ayon na rin sa paliwanag ng kinauukulan, ang summit ay hindi raw platform para sa konkretong solution sa matagal nang “Rohingya Muslims’ Crisis” sa Myanmar; ang gobyerno ng bansang iyon ay matagal nang binabatikos dahil sa human rights abuses against the ethnic tribes and hundreds of thousands fled to neighboring countries of Bangladesh, Thailand, and Malaysia. Kinondena na ng United Nations ang atrocities sa ethnic minorities. Pero bakit ang democracy icon na si Aung Sang Suu Kyi ay nananahimik lang?

Hay, ASEAN Summit... basta, pag may ganitong malaking event, di mawawala ang mga kilos-protesta ng mga emosyunal na militanteng grupo na para sa kanila lahat na ng presidente ng Pilipinas ay hindi nila gusto at mas lalong nakundisyon na ang isipan nila na ang gobyerno ng Amerika ay masama. Bukod sa bumabahang bugso ng damdamin, ang ilang sa kanila ay busy sa pag-vandalize ng mga pampublikong lugar at pati tarpaulin na nakapaskil na wala namang kinalaman sa events ay bababuyin pa ng mga bopol na kasama nila na kung di mga nasobrahan ng emosyon o dunong (kung estudyante sa mga ‘progresibong pamantasan’) eh, hehehe, may sahod malamang sa pagsali-sali sa rally, ano? Ang gusto siguro ng mga aktibistang ito, ang lider ng Pilipinas ay dapat isang clone ni Vladimir Lenin o Karl Marx o nagtataglay man lang ng genes ni Che Guevarra; at pagkatapos, kung sakaling dumating ang sandaling ang pamumuno ng ‘ideal leader’ nila ay hindi na naging maayos alinsunod sa kanilang mga pamantayan at inaasahan, babalik na naman sila sa mga kalsada na nakataas ang mga kamao habang sumisigaw-sigaw ng “Makibaka! Huwag matakot!” Makalipas ng ilang sandali, nariyan na ang mga hukbo ng komunistang gobyerno, paghuhulihin ang mga militanteng grupo at ikukulong sila sa mga gulags bilang kaparusahan sa aktibismo nila. Hehehe, satire in the form of this essay.

As for the heads of state who attended the ASEAN Summit, Donald Trump will never be the darling of the crowd because it was bestowed already to Canadian Prime Minister Justin Trudeau lalo pa nga nang binisita nito ang isang women and children’s clinic sa Tondo at pagkatapos ay pumasok pa sa kalapit na Jollibee para mag-takeout orders. Hindi naman siya nagbibingi-bingihan tungkol sa matagal nang umaalingasaw na “Canadian garbage woes” na ini-export ng bansa niya noong 2013 pa at dapat ibalik yun sa kanila, a!

*******

Nobyembre 18. Maaliwalas ang panahon na kahit bahagyang maalinsangan, gusto ko ito dahil masigla ang aking dugo. Tulad ng aking tradisyon taun-taon, ang aking nine-night recitation ng aking St. Jude’s Novena at sa mismong araw na ito, ang Rosary and Chaplet of the Divine Mercy. Habang papuntang ako sa Dugong Bombo na ginanap muli sa SM Manila, nagkataong nakasakay ako sa isang grabe ang siksikan na LRT! Mabuti at may isang mapagmalasakit na babae na hinawakan ang kamay ko dahil wala akong makapitan sa kapal ng dami ng pasahero sa bagon. God bless her. Pagdating sa event, ang haba ng pila tapos yung maliit na bakanteng pwesto na inilaan sa mismong blood donation, akala ko bodega. Anyways, all’s well. Mas marami lang nga siguro ang donors’ turnout ngayong taon. Ang nakaligtaan ko nga lang ay dapat uminom ako ng sapat na tubig prior to blood-letting. Medyo nagtampo tuloy ang artery ko dahil natagalan ang blood flow. Maraming salamat sa Panginoong Diyos, ako’y naging qualified blood donor muli.

*******

Nobyembre 19. Napanood ko nitong gabi ang televised program ng katatapos na “Reina Hispanoamericana 2017” mula Bolivia kung saan nanalo si Miss Philippines Teresita Ssen “Wynwyn” Marquez samantalang first time pa lang sumali ng Pilipinas na tanging Asian country doon ngunit mayroon din Hispanic heritage just like the Latin American countries. Simple lamang na beauty pageant pero masaya lalo na para sa mga Pinoy.

*******

Makailang beses na nga na kapag naglalakad ako sa daan tapos may makasalubong akong ilan sa mga batang naging mag-aaral ko noon tulad ng mga mula sa huling advisory class na hinawakan ko, iniiwas nila ang paningin nila. Tsktsktsk! Damn it, had I become a monster that time? At nitong isang araw lamang, naglalakad ako papuntang kompyuteran nang namataan ko sa malapit itong bata na high school na ngayon. Tinakpan niya ang pagmumukha niya at pagkatapos ay tumalikod pa. Akala niya’y hindi ko na siya kilala. Sinusulyap-sulyapan ko siya habang ako’y dumadaan noon at pagkatapos ay bahagya niyang sinundan ako ng tingin at kahit ilang microseconds lang iyon, nagtagpo ang aming paningin. Kitang-kita ko sa mga mata niya ang pagkabalisa at bakas sa mukha niya ang ligalig na animo ang nakita niya ay maligno sa halip na titser niya noong Grade 5 siya. Ang isang yun ay pagpapasaway lagi ang gawa noon sa klase. Sa totoo lang sa kakaibang tagpong iyon sa daan, para bang gusto kong palitawin muna ang original kong pagkatao kapag wala sa paaralan at pagtripan emotionally yung ugok makita muli ang facial reaction niyang iyon na nasisindak dahil sa aking malamig na presensya bilang multo mula sa nakaraan na bigla na lang sumusulpot sa paligid ng tulad niyang wala namang respeto sa akin. Hehehe, satire in the form of this essay.

*******

Sa wakas, nakabili na ako ng Playboy magazine Philippine edition mula 7-11! Bi-monthly ang publication ng Playboy Philippines. Panlalaki raw ito... no way! Eh, gusto ko rin magbasa, hehe! Iba’t ibang features naman ang tinatalakay dito pero umiikot pa rin ang reputasyon nito sa mga litrato ng mga tsiks, the Playmates! Artfully done naman ang mga seductive photos (na sana’y di na-photo-shopped!), ngunit ang malaking pinag-iba nito sa FHM, merong ‘exposures’ kaya tuloy nagkaroon ng soft porn effects lalo na para sa mga readers na lalakeng di maawat ang paninigas... ng panga nila sa pagkatulala sa mga nasisilayang kagandahan sa magazine!

Sa totoo lang, kaya ako bumili ay inaabangan ko kung sa issue nito ay merong cover story tungkol sa founder nitong si Hugh Hefner na payapang namaalam noong Setyembre pa pero sa halip ay ang tungkol sa kanyang struggles para maging comic artist noong kabataan niya lalo pa’t may talent pala siya sa arts. Kaya lang, ika nga sa kasabihang “when life throws you lemons, then make a lemonade”, hindi ang maihanay sa mga tulad nina Charles Schulz, Stan Lee, at iba ang naging kapalaran niya because there was something more than comics daydreaming and then came... Playboy. Ang lolo kasi nating ito ay flamboyant man lalo na tungkol sa women’s affairs, nananatili pa rin elusive all his life. He amassed great fame and fortune and all the beautiful women he could have but not true love.

Manila Cuyapo, Bangkok Lotus

Oktubre 4. Kapistahan ni St. Francis of Assisi. Marami akong nasisilayang ibon lalo na ang mga maya. Maaliwalas ang panahon hanggang gabi at tamang-tama dahil flight patungong Bangkok ng aming grupo- ako, ang nanay, at tatlo naming kamag-anak na mga tita at pinsan ko. Actually, first time kong nakapasok sa Ninoy Aquino International Airport- Terminal 1 at mas lalo rin, ang unang beses kong makapag-abroad at sa Thailand pa na gusto ko ring mapuntahan noon pa kasi kung papipiliin ako sa mga Southeast Asian destinations kasama ang Hong Kong at Macau, ang bansang yun ang trip ko mula nang nakita ko sa aming encyclopedia ang article tungkol doon, lalo na ang mga templo.

Okey naman pala sa NAIA-1. Bakit pa tuloy pa rin ang reklamo ng ilang maarte na kabilang ito sa worst airports in the world? Nang nakapila na kami sa immigration counters, natunghayan ko mula sa mga bintana nito ang isang napakagandang sunset sa direksyon ng Manila Bay. Mabilis lang ang short interview sa immigration at sa wakas, may tatak na ang aking passport na noong 2014 pa ako nag-aplay para dito. Nang nasa passenger departure area na kami, ang daming pasahero patungong Bangkok. Halu-halong lahi. Yung dalawang magkatabing mama na nakaupo sa kabilang row ay parehong nagtetelebabad sa cellphone nila. Isang Pilipino at isang taga-Thailand. Eh, di nagkakarinigan pa ng Bisaya at wikang Thai. Well, dahil parehong Southeast Asiatic, magkahawig ang mga Pinoy at mga Thai at kung magkakasama ang mga ito, mahirap i-distinguish hangga’t hindi nagsasalita. Napakinggan ko na ang wikang Thai sa international TV channels. Merong distinct tone ang salita nila. At ang hahaba ng mga pangalan ng mga tao doon. Maraming Thai films na rin ang nai-export sa Pilipinas bukod sa kanilang Muay Thai kickboxing.

Sawasdee. Nasa economy class kami ng Thai Airways. Talagang purple or violet na may saffron yellow accents ang kanilang official colors mula sa logo, pintura ng eroplano, bahagi ng uniporme ng flight attendants, at pati kumot at sigurado pati sa airport nila. Kulang na lang ay ang puto bumbong, ube halaya, at hopia ube ng Eng Bee Tin, hehe! Seriously, ang ganda ng serbisyo sa Thai Airways. Unang beses ko rin natikman ang Thai cuisine tulad ng green curry chicken with rice sa inihain nilang onboard meals. Makalipas ng tatlong oras at ilang minuto, lumapag na sa Suvarnaphumi Airport ang aming Boeing. Nakalulula ang di-maliparang uwak na paliparan  na ewan ko kung ilang porsyento ang laki nito kumpara sa NAIA. Palalim na nga ang gabi nang makarating kami doon; ahead nga pala ng isang oras doon sa Pilipinas.

Ang layu-layo pala ng airport mula sa city proper mismo pero meron kasing convenient airport link na mala-skyway ang haba. Marami namang masasakyan patungong syudad. Bilingual na ang mga road signs sa paligid at kahit saan kasi nga ang Thailand ay isa sa mga nangungunang bansa pagdating sa turismo. Napansin kong tanging “road” lang ang label nila sa mga pangunahing lansangan tulad ng Rama IX Road at yung “soi” ay tumutukoy sa mga karaniwang kalsada at walang ‘boulevard’, ‘highway’, ‘avenue’, ‘expressway’ ,  ‘drive’,  ‘lane’ at ‘street’.

My oh, my... Bangkok at night. Tahimik na tahimik. First time ko pang nadama ang pagiging isang foreigner. Maraming salamat sa Panginoon, ang biyahe ay maayos at banayad.

Oktubre 5. First morning. Nang dumungaw ako mula sa bintana ng aming hotel suite sa may Soi St. Louis 3 na malapit sa Sathorn Road, kay ganda ng view. Parang nasa Makati lamang ang kinalalagyan namin. Nandito kami sa ibang bansa ngunit ang pakiramdam ay hindi nalalayo sa Pilipinas. Yun bang pakiramdam na nagbakasyon kami sa iba pang lungsod sa probinsya.

Pleasant weather. Sightseeing tour mula sa aming taxi... hay, ang saya naman! Malilinis naman sa maraming kalsada at nalilinyahan ng mga puno. Safe and sound. Nagtungo kami sa isa sa mga pinakakilala at dinarayong temple complex na malapit lamang sa Grand Royal Palace, ang Wat Pho. Ang official name nito ay Wat Phra Chetuphon Vimolmangklararn Rajwaramahaviharn. Kamangha-manghang templo lalo na yung napakalaking Reclining Buddha. Sayang nga lang at hindi ako nakabili ng kahit isang maliit na figurine nito at may Buddha collection pa naman kami sa bahay kahit hindi naman kami mga Buddhists. Madalas nga ay ginagaya ko yung meditative posture ng Buddha ng Thailand. Hindi naman yun lotus position pero kung di sanay eh, masakit din sa mga binti kapag tumagal nang husto, hehe! I love Wat Pho.

Sayang at hindi na kami nagkaroon ng pagkakataong makapunta sa kalapit na Grand Palace at sa Wat Phra Kaew or Temple of the Emerald Buddha. At mas lalong naghinayang ako na hindi man lamang nasilayan ang Wat Arun or the Temple of Dawn across the Chao Phraya River at mula nang nakita ko ang litrato nito sa encyclopedia, yun din sana ang gusto kong mapuntahan. Well, bumili na nga lang ako ng postcards at anong malay ko na makakapunta uli ako sa Thailand balang araw.

Ganito kasi. Noong nasa Bangkok kami, mga ilang linggo na lamang ay naka-schedule na ang royal cremation para kay King Bhumibol Adulyadej na pumanaw noong nakaraang taon pa. Kaya pala mula Wat Pho, natanaw ko ang isang lugar sa labas nito na natatakpan ng mga trapal at merong towering steel structure na tinatapos pang gawin. Crematorium daw yun. At karamihan sa mga mamamayan ay nakasuot ng itim bilang paghahanda sa isang solemn state funeral. Siyanga pala, karamihan sa mga pangunahing lansangan sa lungsod ay nalilinyahan ng mga potted marigolds o amarillo. Dilaw ang royal color ng bansa. Hindi ko alam kung ano ang local name nila para sa amarillo pero ito ang madalas na flower offerings sa mga templo at mga maliliit na shrines. At nabasa ko na national flower din daw dito ang namumukadkad na golden shower tree.

Si King Chulalongkorn ang pinakakilalang hari ng Thailand. Subalit sa makabagong panahon simula noong 20th century at naging constitutional monarchy man ang uri ang pamahalaan sa bansang dating kilalang Siam, si King Bhumibol ang most-loved, most popular, and hands-on monarch na pinaunlad ang agrikultura sa kaharian at nagpapanatili ng pagkakaisa doon sa kabila ng mga napapaulat pa na magulong political situation at papalit-palit na mga namumunong prime ministers. Nadisgrasya sa pulitika noon si Thaksin Shinawatra pero para sa international community, siya pa rin malamang ang pinakakilalang Thai state leader at para sa mga Pilipino, napagkakamalan siyang look-alike ng iconic crooner na si Jose Mari Chan.

Nakapag-state visit na raw noon sa Pilipinas sometime noong panahon ni dating Pangulong Marcos, ang hari kasama ang kanyang si Queen Sirikit.

Gallery as a tribute to the king

*******

Dalawang beses na akong nakasakay sa sikat na sikat na mode of transport ng Bangkok, ang tuk-tuk. Taxicle kungbaga, hehe! Siyempre, para sa aming mga Pilipino, ang tawag talaga dito ay tricycle pero ang disenyo nito ay nahahawig sa mga environment-friendly racal e-trikes na nagsisimula nang dumami at tinatangkilik na ng commuters tulad ng mga biyaheng Quiapo-Divisoria. Naku, hanggang apat na pasahero lang talaga ang sakay ng tuk-tuk tapos ako yung ikalima kaya tuloy, sa sahig nito ako nakaupo at nakakapit ako ng mahigpit kasi nakakatakot minsan at walang harang sa gilid nito at ang bilis ng pagmamaneho nung mama.

At ang isa pang pampublikong sasakyan at talaga namang pang-masa ay yung version nila ng Pinoy dyipni kahit na hindi ganoong kaakit-akit sa totoo lang (sorry, Thai drivers) pero napupuno rin yun ng pasahero at may mga nakasabit pa sa likuran. Kadalasan ay mga lumang Nissan pick-up vans na nilagyan ng bubong. Yung isa pang sasakyang tinatangkilik ng Thai commuters na gustong umiwas sa heavy traffic ay mga motorbikes kung saan ang mga lisensyadong drayber ay nakasuot ng tsaleko na may numero samantalang dito sa Pilipinas, habal-habal ang tawag doon na ipinagbabawal na sa Metro Manila pero pwedeng-pwede naman sa mga probinsya.

Hehe, nakapaglakad-lakad din kami sa mga kalsada ng notoryus na lugar na ito. Front lang malamang yung night bazaar dahil ang nagbibigay ng kasikatan sa Patpong ay ang dinarayong night spots and red light district with the so-called sex tourism alongside wholesome entertainment naman brought about by ‘lady boys’ and action-packed boxing matches. Tapos sa isang nadaanan naming bar, yung bouncer ay nagtatawag na sa mga dumaraang turista na ‘ping-pong show’ daw. Ano yun? Later on, I did a little research... damn it, akala ko table tennis exhibition games; yun pala, yung ping pong ball ay ihahagis ng kostumer para mai-shoot sa... ay, di bale na nga! Hihi, kakadiri naman, o!  

City tours. Mainam at bilingual na ang signboards sa mga pampublikong lugar tulad ng isang ito sa Wat Pho na kahit agaw-pansin ang grammar. Maraming Thai ang nakakapagsalita na ang English kahit ilang salita o parirala man lang dahil sanay na sila sa mga turista lalo pa’t ang kanilang bansa ay kabilang sa mga nangunguna sa turismo sa mundo. Ayon sa lady driver ng taxi na sinakyan namin, maraming Filipina teachers sa Bangkok at nagtuturo ng English. Madali rin namang ‘kausap’ ang mga locals tulad na lang kapag may bibilhin ang mga turista, palaging meron silang dalang calculator lalo na sa tawaran. Minsan nga ay nakikipag-usap kami in English sa mga tao doon tapos sumasagot sila sa wika nila nang madalas pero kahit papaano meron pa rin significant na pagkakaintindihan. “Land of Smiles” daw ang Thailand lalo na sa Bangkok na kahit maraming locals ang hindi masyadong makapag-English ay sapat na ang mga ngiti nila.

Land/City of Smiles... I don’t agree much with this title which has been bestowed by the international community upon Bangkok and the rest of Thailand, honestly. Any city or country anywhere in the world can be called “land of smiles” be it in the stressful side of Metro Manila, Kabul, Baghdad, and Darfur as long as the people, despite the hardships they endure, manage to move on in life with hopes and dreams and happily wear a sweet smile to brighten up each day, the term called “joie de vivre”. Marami sa mga napuntahan namin sa Bangkok, hehehe, yung ilang tao ay hindi rin naman palangiti, eh. Siguro ay stress din sa trabaho nila at mga di-maiiwasang pag-aalala o suliranin sa pang-araw-araw.

Basta Thai cuisine, maanghang na marami ang rekado bunga ng Indian influence tulad ng pad thai, green curry, at tom yum. Kahit yung nasa localized menu ng mga fastfood chains nila na grabe ang rekado sa fish fillet rice toppings at sa hamburger! Pero ang traditional Thai cuisine ay malasa at masustansya dahil din kasi maraming luto sa gulay at mga sahog na herbs. Masasarap din ang mga prutas sa bansang iyon. Di pa ako nakakain sa isang Thai resto dito sa Pilipinas pero kilala rin ang mga putahe nila. Pero when it comes to sinigang vs. tom yum goong? Sinigang pa rin! Saan kaya sa Bangkok ang mga restaurant at karinderya ng mga Pilipino? Wala nga sa mga malls nila na pulos Japanese and Chinese resto naman!

Kabilang din sa mga napuntahan namin ay ang Madame Tussaud’s Wax Museum sa Siam Paragon na nasa high-end mall complex ng syudad. Exciting ang pumunta doon. Nakatutuwa ang mga life-size wax figures ng mga kilalang tao mula sa larangan ng politics, music, arts, science and technology, sports, and showbiz.

Pero nakukulangan ako sa mga naka-exhibit. Siguro may mga napalitang figures dahil di naman nagtatagal ang wax, di ba? Wala man lang representative na Pilipino sa gallery of Southeast Asian state leaders and heroes! Hindi nila kilala si Jose Rizal! O, siguro, dapat ay iniisa-isa ko ang mga nakahilerang printed biography with picture ng mga lider ng mga bansa at baka kasama naman pala doon ang tungkol sa isa man kina Marcos, Cory, o Duterte.  At ang isa pang puna na dapat ay inihayag ko sa feedback kiosk ni “Jim Carrey” sa museum exit ay tungkol sa photo gallery na ito.

Bakit sa dinami-dami ng kilalang tao ng 20th century, isinama pa nila ang litrato ni Adolf Hitler? Kung pwede lang mag-suggest sa may-ari ng museum na ito, sana ang larawan na lamang ni General Douglas MacArthur o si President Cory na first female president in Asia. Bakit wala si Saint Pope John Paul II na nakabisita na rin noon sa Thailand at kay King Bhumibol at kabilang din sa mga pinaka-maimpluwensyang lider sa kasaysayan? Well, at least , hindi naman na-bypass si St. Mother Teresa of Calcutta. Mabuti naman.

Bukod sa MBK mall, nakapamili rin kami sa mala-Divisoria/Baclaran combination ng Bangkok, ang Chatuchak Weekend Market na halos nasa city outskirts na. Nakalulula ang lawak ng mga pamilihan at karamihan talaga ay mura basta makapal ang iyong Thai Baht sa bulsa. Ang dami rin ng aming pinamili lalo na mga souvenir  t-shirts, refrigerator magnets, keychains at iba pa. Marami rin garments and accessories ang nakakarating din sa mga pamilihan sa Pilipinas. Lahat ng mga abot-kayang t-shirts na nabili ko noon sa Liana’s Supermarket and Department Store sa Taft Rotonda dito sa Pasay, made in Thailand ang mga yun at maganda ang quality.

*******

Oktubre 8. Madaling-araw pa lang at tulog pa ang lungsod, nakapag-empake at nakagayak na kami patungong airport. Natanaw ko ang maaliwalas na langit at ang konstelasyon ng Orion. Ang bilis lang ng biyahe papuntang Suvarnaphumi at mangilan-ngilan pa lamang ang mga pasaherong naka-check in na doon.

Excited na kaming umuwi sa Pilipinas. Patuloy ang maaliwalas na panahon kahit maulap pag-uwi namin. Maraming salamat sa Panginoon, ang lakbay ay maayos at banayad pa rin tulad noong papuntang Thailand. I miss Bangkok agad-agad pag-take off pa lang ng eroplano ng Thai Airways sa airport. Sana sa muling pagkakataong makapamasyal uli doon, nais kong mapuntahan ang ilan pang dinarayong templo at iba pang tourist spot na hindi namin napuntahan dahil ang ikli ng aming bakasyon doon.